W sąsiedniej Litwie
Obywatele Jacynicze - opowieść w odcinkach
Zobacz pełen spis treści
Odzyskanie niepodległości w 1918 roku nie było tylko sukcesem. Dla wielu było klęską. Wielu Polaków pozostało poza granicami wyczekiwanej Polski, a wiele osób narodowości niemieckiej, litewskiej, ukraińskiej znalazło się też nie tam gdzie by chciało.Indywidualne tragedie. Majątki takie jak Rawszki, Popenów, Lale zostały w nowym państwie litewskim. Wiązały się one z trzema gałęziami drzewa jacyniczowego i z tymi co zostali na obszarze tworzącego się państwa. Powstanie sejnieńskie i utworzenia tzw. Litwy środkowej z Wilnem przez zbrojną interwencję gen. Żelichowskiego nie wróżyły dobrosąsiedzkich stosunków. I tak było właściwie przez 20-lecie międzywojenne. Przyczyniało się do tego m.in. wzajemne dyskryminowanie mniejszości, polskiej na Litwie a litewskiej w Polsce.
Rawszki
Stefan Jacynicz brat Edwarda, Zdzisława, Wacława i Antoniny został w Rawszkach. Ponoć zdecydował się na zmianę nazwiska na litewskie Jacynicus. Synowie o nieznanych imionach są widoczni w mundurach litewskiego wojska. Nic tedy dziwnego, iż w wykazie majątków polskich trudno szukać Rawszek i Jacyniczów. Trzeba jednak pamietać, że wielu ziemian wpisywało przy wyrabianiu nowych paszportów narodowość litewską z uwagi na niebezpieczeństwo konfiskaty majątków rodzinom żołnierzy służącym w wojsku polskim. A w wojsku polskim służył wtedy brat Stanisława Wacław, ale i dalsi kuzyni (Konstanty, Mieczysław i Stefan).
Popenów
W tymże wykazie jest za to w gminie Chwejda w powiecie Taurogi majątek Adolfa Grajewskiego o nazwie Popenów. Ten słynny polski poseł na sejmy litewskie po II w.ś. zamieszkał w Polsce. Jakie były koligacje Jacyniczów z Grajewskimi? Na pewno Jacynicze bywali w Popenowie. Być może to Stefan pojął za żonę Grajewską z domu? Jest to możliwe, skoro Haliny Jabłońskiej (żona Jerzego Zbigniewa ur. w 1925) wujem był Konstanty Jacynicz, a braćmi matki Czesław i Józef Grajewscy. Jednak to na razie tylko hipoteza.
Lale
W wykazie są też majątki Iwanowiczów w powiecie rosieńskim poczta (gmina) Kielmy 1) Iwanowicza Jana w majątku Podgaj, 2) Iwanowicz Wojciecha w majątku Lale.
Czy Jan i Wojciech byli rodziną. Najprawdopodobniej. Na pewno ten ostatni był ojcem Cypriana, który ożenił się z Marią, młodszą siostrą Konstantego.
Majątek Lale był spory, bo jak mówią dokumenty Cyprian, posiadał 350 hektarów ziemi, 10 koni, 15-20 krów i zatrudniał najemnych robotników. Czy był dochodowy? W 1906 był zadłużony w banku ziemskim w Wilnie (Wojciech Iwanowicz – jak podaje Kurier Litewski nr 53 z 1906 – reprezentował dłużników, będąc w zarządzie Biura Związku ziemian-dłużników), ale kto wie jak było 30 lat później.
Do tego reforma rolna na Litwie, która objęła majątki powyżej 60 hektarów… a potem to już weszli Rosjanie.
